ÇOCUKLARDA VE GENÇLERDE KAYIP VE YAS

Hepimizin (çocuklar ve yetişkinler) ani ve şiddetli değişiklikleri sindirmesi çok zordur ve şu sıralar yetişkinler için olduğu kadar, çocuklar için de ani değişim ve kayıpların olduğu bir sürecin içindeyiz.

Hepimiz için de olduğu gibi, çocuklar da şu an aynı anda birden fazla "kayıp" ile başa çıkmaya çalışıyorlar: arkadaşlıklar, okul, öğretmen ilişkileri, gezi, mezuniyet gibi okul faaliyetleri vs.

Çocuklar aynı zamanda kendi kayıpları ile birlikte ebeveynlerinin de kayıplarının etkilerini yaşayabilirler. Örneğin, birçok yetişkin işini kaybetti ve büyük mali ve kişisel değişikliklerle uğraşmak zorunda kaldı. Her ne kadar ebeveynler çocuklarını bunların etkilerinden korumaya çalışsalar da, çocuklar duygusal olarak bu durumdan da etkileneceklerdir.

Yas genellikle bir kişinin kaybı ile birlikte kullanılan bir terimdir. Ancak herhangi bir kayıp, yas sürecini de beraberinde getirebilir.

Koronavirüs durumunda, çoklu ve ani kayıplar olduğu için özellikle güçlü veya karmaşık bir yas süreci oluşabilir. Yas dalgalar halinde gelebilir. Çocuğunuz bazı günler değişikliklerle hiç zorlanmadan başa çıkıyormuş gibi görünebilir. Bazı günler ise, karmaşık duygularının altında ezilmiş ve bunalmış hissedebilir.

Yas sürecinde doğru ya da yanlış bir yol yoktur, belirlenmiş bir rota ya da bir zaman sınırı yoktur. Yas sürecini birçok şey şekillendirebilir: çocuğun yaşı, duygularını ifade etmede ne kadar iyi olduğu, daha önceki hayatının ne kadar güvenli olduğu gibi.

Çocuğunuzu desteklemek için neler yapabilirsiniz?

• Kayıp duygusunu onaylayın: Ne tür bir kayıp yaşadıklarından çok, hissettikleri duyguyu anlamaya çalışın. Daha kötü durumda olduğunu düşündüğünüz başkalarını örnek göstererek duygularını göz ardı etmeyin. Unutmayın; başkalarının daha kötü durumda olması, kaybın daha az gerçek olduğu anlamına gelmez.

• Duygularını tanımlamalarına ve ifade etmelerine yardımcı olun: Hazır hissettiklerinde bu duyguları ifade etmeleri için çeşitli yollar deneyebilirsiniz. Örneğin, hissettikleri duyguları çizebilir ya da bir şiir haline dönüştürebilirler. Ya da sadece konuşmak isteyebilirler.

• Tüm duyguların normal olduğunu anladıklarından emin olun: Karmaşık duygular hissedebilirler; tüm duygulara izin verdiğinizi ve hepsinin geçerli ve olağan olduğunu belirtin. Örneğin; sizinle evde vakit geçirmekten mutluluk duyabilirler, babaanne-dede gibi yaşlı aile üyeleri için endişe duyabilirler ve arkadaşlarını görememekten dolayı üzgün ve kızgın hissedebilirler.

• Kapsayıcı rutinler oluşturun: Çocuklar, akşamları birlikte yemek yemek gibi her gün aynı zamanda bir şeyleri yapmaktan bir miktar güven duygusu kazanacaklardır. Herkesi kapsayabilecek eğlenceli aktiviteler oluşturun. Çocuğunuz bu aktiviteye katılırken, zihni geçmiş veya gelecek hakkında düşüncelere dalmak yerine tamamen şimdiki zamanda kalacaktır.

• Duyguların zamanla azalacağının ve geçeceğinin farkında olun: Çocuklarda ve gençlerde kayıp ve yas süreci karmaşıktır ve her çocuk ve genç için farklı bir süreç işleyebilir. Bununla birlikte, çocuğunuzun rahatsız edici ve hoş olmayan duyguların her zaman orada olmayacağını ve zamanla azalıp biteceğini bilmesi gerekir.